طبق ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه ای جرم کلاهبرداری اینترنتی عبارت است از استفاده غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی برای ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه و تحصیل وجه یا مال یا منعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری.
امروزه با گسترش استفاده از رایانه و حضور بیشتر افراد در فضای آنلاین، کلاهبرداری اینترنتی، حجم جرایم و سوءاستفاده‌های اینترنتی نیز افزایش یافته است. یکی از دلایل عمده این مساله، عدم آگاهی افراد و اعتماد نابه‌جا به افراد غریبه است. در همین راستا ضروری است که همه اشخاص در فضای مجازی و در اینترنت با احتیاط عمل کنند و با شناخت قوانین و افزایش اطلاعات در حوزه دیجیتال، از تحقق جرایمی مانند کلاهبرداری اینترنتی پیشگیری نمایند و یا در صورت وقوع بتوانند به بهترین شکل از وکیل کلاهبرداری مشورت بگیرند و شکایت خود را پیگیری کنند.
چه جرائمی جزء کلاهبرداری اینترنتی محسوب می شود؟
کلاهبرداری زمانی محقق می‌شود که شخصی با استفاده از وسایل متقلبانه شخصی را فریب بدهد و مال او را ببرد.
برای تحقق این جرم حتما باید میان وسایل متقلبانه بکار گرفته شده و فریب خوردن مال باخته رابطه وجود داشته باشد. لازم به ذکر است که کلاهبرداری سنتی با کلاهبرداری اینترنتی تفاوت دارد. در کلاهبرداری اینترنتی کلاهبردار با تغییراتی در سامانه اینترنتی و در فضای آنلاین، مالی را می‌برد و حتی ممکن است بدون اطلاع مال‌باخته کلاهبرداری انجام شود. در کلاهبرداری اینترنتی کلاهبردار با وارد کردن داده‌ها، تغییر یا محو داده‌ها، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها و مختل کردن سامانه و یا سایر موارد، مال فرد دیگری را تصاحب می‌کند.
موارد تمثیلی جرم کلاهبرداری اینترنتی:
- وارد کردن اطلاعات به سیستم برای کلاهبرداری
- محو و از بین بردن اطلاعات و داده‌ها در سیستم
- ایجاد اطلاعاتی که حقیقی نیستند و اطلاعات غیرواقعی یا غیرمجاز هستند
- متوقف کردن جریان دسترسی به سیستم و اطلاعات و قطع دسترسی و ایجاد وقفه در سیستم
- ایجاد اختلال در سامانه و کسب منفعت از این اختلال
- مصادیق مشابه دیگری که در چارچوب کلاهبرداری قرار بگیرد
نحوه شکایت و رسیدگی به کلاهبرداری اینترنتی
- بعد از برخورد با کلاهبرداری اینترنتی، مال‌باخته باید به دادسرای جرائم رایانه‌ای مراجعه کند.
در دادسرا پرونده تشکیل و به جریان می‌افتد و به پلیس فتا یا همان پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات، ارجاع داده می‌شود. پلیس فتا به کلاهبرداری اینترنتی و جعل اینترنتی یا سرقت و هک و یا سایر جرائم اینترنتی رسیدگی می‌کند و وظیفه تامین امنیت در فضای رایانه‌ای را به عهده دارد.
- مراجعه به سایت اینترنتی پلیس فتا.
با مراجعه به این سایت می‌توانید از طریق گزینه ارتباطات مردمی وارد صفحه‌ای شوید و در آن مشخصات و اطلاعات هویتی خود را وارد کنید تا پلیس فتا برای پیگیری مساله با شما تماس حاصل کند.
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
مجازات کلاهبرداری
در صورتی که یک مشکل یا مسئله کلاهبرداری وجود داشته باشد، می‌توان از یک وکیل کلاهبرداری برای حل پرونده کمک گرفت و جرم طرف مقابل را راحت‌تر به اثبات رساند. دانستن ماده‌های قانونی و یافتن دلیل‌های محکم و موثر در این زمینه اهمیت دارد. در این صورت برگرداندن یا به تصرف درآوردن مالی که توسط کلاهبردار برداشته شده است، امکان‌پذیر خواهد بود. همچنین کلاهبردار ممکن است به جریمه نقدی یا بین ۱ تا ۷ سال زندان مجازات شود.
بر اساس قانون تجارت الکترونیک جرم کلاهبرداری اینترنتی علاوه بر رد مال، ممکن است یک تا سه سال حبس و یا جزای نقدی داشته باشد. با این حال صرف وجود قانون و مجازات برای جلوگیری از وقوع این جرم کافی نیست. در نتیجه بسیار مهم است که کاربران در فضای مجازی با شناخت کامل و با احتیاط عمل کنند. چرا که در برخی موارد افراد با سهل‌انگاری خودشان شرایط را برای کلاهبرداران فراهم می‌کنند. در همین راستا ضروری است به تمام نکات امنیتی و ایمنی توجه شود.
نکاتی برای جلوگیری از سوءاستفاده کلاهبرداران
- رمز عبور و رمز حساب‌های بانکی خود را در اختیار دیگران قرار ندهید.
- شماره کارت خود را با افراد نامطمئن و ناشناس به اشتراک نگذارید.
- حتما برای تلفن همراه و لپ‌تاپ خود رمز عبور در نظر بگیرید.
- به اشخاص در فضای مجازی اعتماد نکنید چرا که بسیاری از افراد با هویت جعلی اقدام به فریب و کلاهبرداری می‌کنند.
- فایل‌های شخصی و مهم تلفن همراه خود را رمزگذاری کنید.
- اگر تصمیم دارید تلفن همراه خود را بفروشید حتما تمام اطلاعات موجود در آن را پیش از فروش پاک کنید.
- سعی کنید دوستان و اعضای خانواده خود را از نکات امنیتی و کلاهبرداری‌های اینترنتی آگاه کنید زیرا در اغلب موارد نداشتن اطلاعات کافی در این زمینه موجب بروز کلاهبرداری می‌شود.
- تلفن همراه و کامپیوتر شخصی خود را در اختیار افراد ناشناس قرار ندهید.
- اجازه ندهید هر کسی به سیستم شخصی شما فلش متصل کند.
- کاغذها و رسید‌های بانکی خود را در خیابان رها نکنید .
- اگر با موردی مواجه شدید فورا با پلیس فتا تماس بگیرید زیرا ممکن است چشم‌پوشی یا بی‌توجهی شما به یک مساله کوچک، موجب ورود خسارت‌های بزرگ به سایرین و تحقق جرائم بزرگ و گسترده شود.
- مراقب فروشگاه‌های آنلاین شخصی باشید و اگر سایتی را نمی‌شناسید خرید اینترنتی انجام ندهید. همانطور که می‌دانید طراحی و ساخت صفحات تقلبی و جعلی پرداخت اینترنتی بسیار رایج شده است و کلاهبرداران با ایجاد این صفحات و استفاده از آدرس‌های جعلی مال اشخاص را تصاحب می‌کنند.
- به طور دائمی هر چند وقت یکبار حتما رمز‌های عبور و رمز‌های اینترنتی خود را تغییر دهید.
